Warunkiem zrefundowania kosztów opieki nad dzieckiem w ramach projektu jest poprawne zatrudnienie opiekuna. O ile w przypadku żłobków sprawa jest raczej prosta, o tyle angażowanie niani rodzi wiele pytań i wątpliwości. Postaramy się w tym miejscu rozwiać większość z nich.

Kto może być nianią?

Podstawą angażowania opiekunki do dziecka jest Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2016 r. poz. 157). Zgodnie z zapisami tej ustawy, nianią może być dowolna dorosła osoba fizyczna. Nie ma żadnych wymogów odnośnie wykształcenia, wiedzy, wieku, doświadczenia w pracy z małymi dziećmi, itp. – to rodzice decydują, komu chcą powierzyć opiekę nad swoim dzieckiem. Jedynym wyłączeniem w tym zakresie jest rodzic dziecka, który nie może zostać zatrudniony jako niania własnego dziecka przez drugiego rodzica. Nianią natomiast może być babcia, dziadek, dorosłe rodzeństwo, itd. itp.

Trzeba pamiętać, że w ramach opieki realizowane mają być funkcje: opiekuńcza, wychowawcza oraz edukacyjna (art. 2.2 ustawy), dlatego warto wybrać taką nianię, która je odpowiednio wykona, z pożytkiem dla dziecka.

Niania, tak samo jak każda inna osoba sprawująca opiekę nad dziećmi do lat 3, musi posiadać ważne badania sanitarno-epidemiologiczne („książeczkę sanepidowską”), zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2013 r. poz. 947). W zakres badania wchodzi: badanie laboratoryjne oraz badanie lekarskie, a także (rzadko) ewentualne dodatkowe badania (np. RTG klatki piersiowej, badanie krwi, itp), o ile zleci je lekarz. Po pomyślnym przejściu badania, lekarz medycyny pracy wystawia orzeczenie o braku przeciwwskazań do wykonywania określonych prac – w tym wypadku sprawowania opieki nad dzieckiem do lat 3. Od tego momentu można zostać nianią :-).

Umowa z nianią – tzw. umowa uaktywniająca

Po wyborze właściwej kandydatki lub kandydata na nianię i wykonaniu przez nią/niego badań sanepidowskich, należy zawrzeć umowę o opiekę nad dzieckiem, zwaną „umową uaktywniającą”. Jest to rodzaj umowy zlecenia, zawartej w kodeksie cywilnym, dlatego też do umowy uaktywniającej stosuje się – w zakresie nieuregulowanym w ustawie o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 – odpowiednio przepisy o zleceniu.

Umowa uaktywniająca musi być zawarta na piśmie, pomiędzy oboma rodzicami (albo rodzicem samotnie wychowującym dziecko) a nianią (Art. 50 ust. 3 Ustawy).

Niezbędnymi elementami umowy są:

1) strony umowy;
2) cel i przedmiot umowy;
3) czas i miejsce sprawowania opieki;
4) liczba dzieci powierzonych opiece;
5) obowiązki niani;
6) wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty;
7) czas, na jaki umowa została zawarta;
8) warunki i sposób zmiany, a także rozwiązania umowy.

Warto pamiętać, że umowa uaktywniająca nie jest umową o pracę, zatem nie dotyczą jej m.in. przepisy o minimalnym wynagrodzeniu (może być zawarta na dowolną kwotę).

Opracowaliśmy przykładowy wzór umowy (do pobrania w wersji MS WORD), który powinien ułatwić uczestnikom projektu zatrudnianie niań. Nie jest on jednak jedynym dopuszczalnym w projekcie – można go dowolnie modyfikować, a także stosować inne wzory umów, o ile zawierają wszystkie obowiązkowe elementy wskazane powyżej.

Opłacanie składek przez ZUS

Największą korzyścią z wprowadzonego do ustawy specyficznego rodzaju umowy zlecenia, związanego z opieką nad dzieckiem do lat 3, czyli umowy uaktywniającej, jest możliwość opłacania składek ZUS przez budżet państwa od kwoty umów nie przekraczających minimalnego wynagrodzenia za pracę  (a dla umów zawartych po 1 stycznia 2018 roku – połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę). Oznacza to, że kwota brutto zawarta na umowie jest w całości wypłacana niani, bez jakichkolwiek potrąceń (pomijając kwestie podatku i składki chorobowej, o których mowa poniżej).

Jeśli rodzice nie spełniają kryteriów (wskazanych niżej) do skorzystania z tej możliwości, umowa na opiekę nad dzieckiem staje się „zwykłą” umową zlecenia, w której od kwoty brutto należało by odliczyć składki ZUS ponoszone przez zleceniobiorcę (nianię), a także doliczyć dodatkowe składki ubezpieczeniowe płacone przez zleceniodawcę (rodziców).

Aby skorzystać z dobrodziejstwa umowy uaktywniającej, należy spełnić łącznie następujące warunki:

1. niania została zgłoszona do ZUS;
2. rodzice (oboje lub rodzic samotnie wychowujący dziecko) są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę (w tym także form równoważnych, jak praca nakładcza, posiadanie statusu funkcjonariusza, żołnierza zawodowego, sędziego, prokuratora, posła, a także statusu osoby duchownej, itp) lub umowy cywilnoprawnej stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych (zwłaszcza umowy zlecenie i pokrewne) lub prowadzą działalność gospodarczą;
3. dziecko nie jest umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym, nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna oraz nie jest objęte wychowaniem przedszkolnym łącznie z okresem adaptacyjnym;
4. rodzice nie pełnią funkcji rodziny zastępczej zawodowej;
5. żaden z rodziców dziecka nie pobiera zasiłku macierzyńskiego w związku z przebywaniem na urlopie macierzyńskim, dodatkowym urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowym urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie ojcowskim albo z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym (niezależnie od tego z tytułu urodzenia którego dziecka przysługują);
6. żaden z rodziców dziecka nie korzysta z ulgi na podstawie umowy aktywizacyjnej, o której mowa w art. 61c ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w brzmieniu obowiązującym przed dniem 26 października 2007 r., zawartej z osobą bezrobotną w celu wykonywania pracy zarobkowej w gospodarstwie domowym.

Rodzice, którzy nie spełniają powyższych warunków, zatrudniają opiekunkę do dziecka (nianie) na ogólnych zasadach właściwych dla umowy zlecenia (czyli sami opłacają składki ZUS).

Zgłoszenie umowy

Po zawarciu umowy uaktywniającej z nianią, w terminie maksymalnie 7 dni od daty określonej w umowie jako początek wykonywania pracy, należy nianię zgłosić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Robi to jeden z rodziców (jako płatnik składek) na druku ZUS ZUA (jeśli niania podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu) lub ZUS ZZA (jeśli podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu).

W części V.1 formularza podaje się kod zaczynający się od 04 30 (jeśli rodzice spełniają kryteria wymagane do uzyskania opłacania składek przez ZUS; jeśli nie spełniają kryteriów ustawowych, należy podać inny kod, np. podstawowy kod do umów zleceń, zaczynający się od: 04 11). Cały kod ma jeszcze dwie dodatkowe cyfry (np. 04 30 0 0), gdzie pierwsza oznacza status emeryta (wartość 1) lub rencisty (wartość 2), a druga – niepełnosprawność (wartości od 1 do 3, zależnie od stopnia niepełnosprawności). Zera oznaczają brak danej cechy. Przykładowo, kod: 04 30 1 0 oznacza zgłoszenie emeryta, który nie ma orzeczenia o niepełnosprawności; kod 04 30 2 1 oznacza zgłoszenie rencisty z lekkim stopniem niepełnosprawności; kod 04 30 0 0 oznacza zgłoszenie osoby, która nie jest emerytem/rencistą, ani nie posiada orzeczenia o niepełnosprawności, itd.. Więcej informacji o kodach znajduje się w podręczniku na stronie ZUS lub na portalu PIT.pl.

Pozostałe elementy druku są dość oczywiste (imię i nazwisko, itp) i nie powinny sprawiać trudności z ich wypełnieniem.

Jeśli zaistnieje sytuacja, która spowoduje potrzebę zmiany kodu (np. rodzice nabędą prawo do uzyskania opłacania składek ubezpieczeń niani przez ZUS, którego wcześniej nie mieli), należy nianię wyrejestrować z ZUS (na druku ZUS ZWUA ze starym kodem np. 04 11 0 0), a następnie –tego samego dnia- zarejestrować ponownie, z nowym kodem (np. 04 30 0 0), na druku ZUS ZUA lub ZUS ZZA.

Formularz przekazuje się do ZUS osobiście lub przesyła pocztą.

Rodzic musi zgłosić do ZUS także siebie, jako płatnika składek, na druku ZUS ZFA (zgłoszenie takie nie jest konieczne, gdy rodzic jest już zarejestrowany jako płatnik składek, np. gdy prowadzi własną działalność gospodarczą). Rodzic jest określany jako „płatnik składek”, choć w wielu przypadkach to nie on będzie ponosił ich koszt (zostaną opłacone przez ZUS) – więcej na ten temat poniżej.

Następnie, w trakcie trwania umowy, rodzic (płatnik składek) musi co miesiąc przekazywać do ZUS w terminie do 15 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni, deklarację rozliczeniową ZUS DRA z dołączonymi do niej imiennymi raportami ZUS RCA (dla niań, za które opłacane są wszystkie składki) lub ZUS RZA (dla niań, za które opłacana jest wyłącznie składka zdrowotna), z kodem zaczynającym się od 04 30. [Uwaga: jeśli wynagrodzenie niani przekracza płacę minimalną, należy składać dwa raporty imienne RCA (lub dwa raporty RZA) – jeden z kwotą do wysokości płacy minimalnej z kodem zaczynającym się od 04 30 i drugi z kwotą nadwyżkową ponad płacę minimalną, z kodem zaczynającym się od 04 31]. Jeśli rodzice nie mają prawa do korzystania z opłacania składek przez ZUS, stosują inny kod (np. podstawowy kod umów zleceń zaczynający się od 04 11).

Istnieje możliwość zwolnienia rodzica z obowiązku comiesięcznego składania deklaracji ZUS DRA i RCA/RZA licząc od drugiego miesiąca. Warunkiem jest:

• złożenie kompletu dokumentów rozliczeniowych za poprzedni miesiąc;
• zgłaszanie do ubezpieczeń wyłącznie niani (czyli nie prowadzenie rozliczeń za inne osoby, np. w ramach własnej działalności gospodarczej)
• zatrudnianie niani na kwotę nie wyższą niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

Na podstawie złożonego kompletu dokumentów rozliczeniowych, ZUS będzie tworzył dokumenty rozliczeniowe za kolejne miesiące. Oczywiście, w przypadku zaistnienia zmian, rodzic (płatnik składek) musi złożyć deklaracje, ze zmienioną treścią.

Po zakończeniu obowiązywania umowy należy pamiętać o wyrejestrowaniu niani z ubezpieczenia na formularzu ZUS ZWUA. Rodzic (płatnik) także musi się wyrejestrować – na druku ZUS ZWPA z tą samą datą, z jaką wyrejestrował nianię.

Umowa uaktywniająca nie podlega zgłoszeniu do żadnej innej instytucji (np. urzędu skarbowego).

Rozliczanie umowy

Wypłata wynagrodzenia dla niani odbywa się na podstawie comiesięcznych (najczęściej) rachunków przez nią wystawianych.

Od kwoty zawartej w umowie należy obliczyć obowiązkowe składki ubezpieczenia społecznego (emerytalne, rentowe i wypadkowe) oraz zdrowotnego, które są lub nie są wymagane zależnie od statusu niani (tzw. zbieg tytułów ubezpieczeń, o których szerzej mowa na stronie ZUS.

Przykładowo, zatrudnienie jako niani osoby, która pracuje i osiąga co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (w tym osoby przebywającej na urlopie macierzyńskim) nie rodzi obowiązku odprowadzania składek ubezpieczeniowych od umowy uaktywniającej (gdyż są one opłacane z tytułu umowy o pracę). Będą to jednak raczej przypadki sporadyczne.

Natomiast zatrudnienie jako niani:

• emerytów i rencistów;
• uczniów gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych oraz studentów do ukończenia 26 lat;
• osób na urlopie wychowawczym;
• osób niepracujących/bezrobotnych

podlega obowiązkowi opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne.

Za nianie nie opłaca się składek na Fundusz Pracy, na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, ani na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Składka na ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolna – niania przystępuje do tego ubezpieczenia na własny wniosek i sama ją finansuje (opłaca w jej imieniu rodzic, potrącając składkę z wynagrodzenia).

Rozliczanie umowy uaktywniającej

Jeśli rodzice spełniają kryteria do objęcia ich umową uaktywniającą, a umowa nie przewyższa kwoty pensji minimalnej (lub połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę – dla umów zawartych po 1 stycznia 2018 roku), składki ZUS (poza chorobową) opłacane są z budżetu państwa. Jedynym obowiązkiem rodzica jest wyliczenie poprawnych kwot i złożenie deklaracji ZUS DRA (z raportami ZUS RCA, o czym była mowa powyżej). Wartość netto (do wypłaty) dla niani równa jest wówczas wartości brutto określonej w umowie (z uwzględnieniem kwestii podatkowych, o czym będzie mowa w dalszej części).

W przypadku objęcia niani dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, rodzic (płatnik składek) musi dodatkowo obliczyć wysokość tej składki (jako 2,45% od kwoty brutto zwartej w umowie) i odprowadzić ją bezpośrednio do ZUS (na rachunek 83 1010 1023 0000 2613 9510 0000). Wypłacana kwota netto będzie wówczas stanowiła kwotę brutto wynikającą z umowy pomniejszoną o tę składkę. Warto pamiętać, że składka chorobowa, o ile niania zdecyduje się ją opłacać, jest zawsze ponoszona przez nianię (nie ma możliwości opłacania jej z budżetu państwa przez ZUS) i opłacana przez rodzica (płatnika składek).

Wysokości składek na ubezpieczenia (do wpisania w deklaracji ZUS DRA i ZUS RCA) określa się następująco (przyjmując za podstawę kwotę brutto z umowy, z wyjątkiem składki zdrowotnej, dla której podstawę stanowi kwota brutto z umowy pomniejszona o wysokość składki chorobowej):

– składka emerytalna: 19,52% * kwota brutto

– składka rentowa: 8% * kwota brutto

– składka wypadkowa: 1,8% * kwota brutto [UWAGA: stawka ta jest ogłaszana co roku, na okres od  kwietnia do marca kolejnego; należy przyjąć połowę stawki maksymalnej, która do III. 2017 wynosi 3,6%]

– składka chorobowa: 2,45% * kwota brutto

– składka zdrowotna: 9% * (kwota brutto – składka chorobowa)

Rozliczanie umowy na opiekę, dla której składek nie opłaca ZUS

Jeśli rodzice nie spełniają warunków do uzyskania opłacania składek przez ZUS, albo też zawarli umowę uaktywniającą na kwotę przewyższającą wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę (lub kwotę przewyższającą połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę – dla umów zawartych po 1 stycznia 2018), wówczas składki ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych, o ile w danym przypadku są wymagane, pokrywają sami (w tym od kwoty nadwyżkowej ponad płacę minimalną przy umowie uaktywniającej – lub kwoty nadwyżkowej ponad jej połowę, gdy umowa została zawarta po 1 stycznia 2018).

Wysokość składek ustala się następująco (przykład dotyczy kwoty brutto 1.000 zł):

Bez dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego:

1. Kwota brutto zapisana na umowie: 1.000,00 zł
2. Obliczenie należnych składek ZUS płaconych przez nianię (odliczanych od kwoty brutto):
   – składka emerytalna: 9,76% * kwota brutto: 9,76%*1.000,00 zł = 97,60 zł
   – składka rentowa: 1,5% * kwota brutto: 1,5%*1.000,00 zł = 15,00 zł
   – składka zdrowotna: 9% * (kwota brutto – składka emerytalna – składka rentowa) = 9%* (1.000,00 zł – 97,60 zł – 15,00 zł) = 9% * 887,40 zł = 79,87 zł
3. Kwota netto (do wypłaty dla niani): kwota brutto – składki ZUS płacone przez nianię = 1.000,00 zł – 97,60 zł – 15,00 zł – 79,87 zł = 807,53 zł
4. Składki ZUS opłacane przez rodziców (dodatkowo, poza tym płaconymi przez nianię)
   – składka emerytalna: 9,76% * kwota brutto: 9,76%*1.000,00 zł = 97,60 zł
   – składka rentowa: 6,5% * kwota brutto: 6,5%*1.000,00 zł = 65,00 zł
   – składka wypadkowa: 1,8% * kwota brutto: 1,8%*1.000,00 zł = 18,00 zł

Z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym:

1. Kwota brutto zapisana na umowie: 1.000,00 zł
2. Obliczenie należnych składek ZUS płaconych przez nianię (odliczanych od kwoty brutto):
   – składka emerytalna: 9,76% * kwota brutto: 9,76%*1.000,00 zł = 97,60 zł
   – składka rentowa: 1,5% * kwota brutto: 1,5%*1.000,00 zł = 15,00 zł
   – składka chorobowa: 2,45% kwoty brutto: 2,45%*1.000,00 zł = 24,50 zł
   – składka zdrowotna: 9% * (kwota brutto – składka emerytalna – składka rentowa – składka chorobowa) = 9%* (1.000,00 zł – 97,60 zł – 15,00 zł – 24,50 zł) = 9% * 862,90 zł = 77,66 zł
3. Kwota netto (do wypłaty dla niani): kwota brutto – składki ZUS płacone przez nianię = 1.000,00 zł – 97,60 zł – 15,00 zł – 24,50 zł – 77,66 zł = 785,24 zł
4. Składki ZUS opłacane przez rodziców (dodatkowo, poza tym płaconymi przez nianię):
   – składka emerytalna: 9,76% * kwota brutto: 9,76%*1.000,00 zł = 97,60 zł
   – składka rentowa: 6,5% * kwota brutto: 6,5%*1.000,00 zł = 65,00 zł
   – składka wypadkowa: 1,8% * kwota brutto: 1,8%*1.000,00 zł = 18,00 zł

 

Jak widać na powyższym przykładzie, przy umowie o wartości 1.000,00 zł brutto, niania otrzyma 807,53 zł (lub 785,24 zł o ile zdecyduje się opłacać składkę chorobową), a rodzice będą musieli ponieść koszt łączny w wysokości 1.180,60 zł (kwota brutto z umowy plus składki ubezpieczeń opłacane przez rodzica). Warto więc skorzystać z dobrodziejstw umowy uaktywniającej, w której przy umowie na kwotę 1.000 zł brutto, niania otrzyma netto 1.000 zł, a rodzice poniosą łączny koszt…. też 1.000 zł.

Wyliczone w powyższy sposób składki ubezpieczeń rodzic ujmuje w deklaracji ZUS DRA i ZUS RCA (pamiętając o zastosowaniu odpowiednich kodów, tj. np. 04 11 0 0 w przypadku umowy zlecenia rozliczanej na zasadach ogólnych oraz 04 31 0 0 od kwoty nadwyżkowej ponad płacę minimalną dla umowy uaktywniającej) oraz samodzielnie opłaca w terminie do 15 dnia następnego miesiąca za miesiąc, którego dotyczą, na rachunki ZUS:

– składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalna, rentowa, wypadkowa, chorobowa) nr konta: 83 1010 1023 0000 2613 9510 0000

– składki na ubezpieczenie zdrowotne nr konta: 78 1010 1023 0000 2613 9520 0000

Opodatkowanie umowy uaktywniającej.

Umowa uaktywniająca zawierana jest zazwyczaj między dwoma podmiotami nieprowadzącymi działalności gospodarczej (między nianią a rodzicami dziecka), w związku z czym przychód z tej umowy zaliczany jest do przychodów z innych źródeł.

Rodzic dziecka nie pełni obowiązków płatnika z tytułu zawartej z nianią umowy, nie pobiera zaliczek na podatek dochodowy od wypłaconego wynagrodzenia ani też nie sporządza i nie przekazuje niani ani organowi podatkowemu deklaracji i informacji podatkowych, np. PIT-11.

Co do zasady przychody z innych źródeł podlegają opodatkowaniu dopiero w zeznaniu rocznym, składanym do końca kwietnia kolejnego roku, na formularzu PIT-36. Niania musi pamiętać, że nie otrzyma od rodziców zlecających opiekę żadnego formularza podatkowego (PIT-11), w związku z tym powinna gromadzić wszelkie dokumenty potwierdzające pozyskiwane przychody z tego źródła (umowę, rachunki, przelewy, itp), aby móc samodzielnie wyliczyć kwotę przychodu i podatku.

Nie trzeba opłacać zaliczek na podatek każdorazowo po wystawieniu rachunku – podatek można opłacić jednorazowo po zakończeniu roku i złożeniu deklaracji rocznej. Niania może jednak podjąć dobrowolną decyzję o regularnym odprowadzaniu miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy. Trzeba pamiętać, że gdy niania odprowadzi w ciągu roku choć jedną zaliczkę na podatek, nie może zrezygnować z ich wpłacania do końca danego roku kalendarzowego. Zaliczki wpłaca się na rachunek urzędu skarbowego właściwego według jej miejsca zamieszkania w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskała dochód, a za grudzień w terminie złożenia zeznania podatkowego.

Warto stosować tę praktykę i regularnie odprowadzać zaliczki na podatek dochodowy, aby uniknąć sytuacji konieczności jednorazowej zapłaty dużej kwoty przy rozliczeniu rocznym.

Wysokość podatku dochodowego od umowy uaktywniającej ustala się w wysokości 18% od podstawy, czyli dochodu (rozumianego jako przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania w wysokości ryczałtowej 20%).

Przychodem niani z tytułu umowy uaktywniającej jest wartość zawarta w umowie (kwota brutto), pomniejszona o składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, zdrowotne (o ile są faktycznie poniesione przez nianię – składki finansowane przez ZUS nie stanowią kosztu uzyskania przychodu i nie można ich tu odliczać) oraz chorobowe (o ile niania zdecydowała się przystąpić do tego ubezpieczenia; składka chorobowa nie jest nigdy opłacana przez ZUS, zatem zawsze można ją odliczyć).

Od tak ustalonego przychodu, należy następnie odliczyć ryczałtowe koszty jego uzyskania w wysokości 20%. Uzyskana kwota stanowić będzie podstawę opodatkowania, a należny podatek dochodowy, liczony jako 18% tej kwoty, należy obniżyć jeszcze o część składki zdrowotnej (7,75% od jej podstawy).

W naszym przykładzie umowy o wartości 1.000,00 zł brutto należny podatek obliczony byłby następująco:

Gdy składki są w całości finansowane przez ZUS, bez ubezpieczenia chorobowego:

Przychód = wartość umowy: 1.000,00 zł (składki na ubezpieczenie są opłacane przez ZUS, zatem nie można ich odliczyć od przychodu)

Koszt uzyskania przychodu: 20% * 1.000,00 zł = 200 zł

Dochód = przychód – koszt uzyskania przychodu = 1.000,00 zł – 200 zł = 800 zł

Należny podatek: 18% * dochód = 18% * 800 zł = 144 zł

Kwotę podatku 144 zł niania może wpłacać regularnie (co miesiąc) na konto urzędu skarbowego. Może też tego nie robić i dokonać rozliczenia dopiero w rozliczeniu rocznym – wówczas musiałaby jednorazowo uiścić wszystkie należne kwoty podatków za cały rok, czyli 1728 zł (12 miesięcy razy 144 złote). Oczywiście o ile nie korzysta z żadnych ulg ani odliczeń, zgodnie z ogólnymi zasadami rozliczania PITów rocznych.

 

Gdy składki nie kwalifikują się do sfinansowania przez ZUS, bez ubezpieczenia chorobowego:

Przychód = wartość umowy – składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe: 1.000,00 zł – 97,60 zł (składka emerytalna) – 15,00 zł (składka rentowa) = 887,40 zł

Koszt uzyskania przychodu: 20% * 887,40 zł = 177,48 zł

Dochód = przychód – koszt uzyskania przychodu = 887,40 zł – 177,48 zł = 709,92 zł

Podatek: 18% * dochód = 18% * 709,92 zł = 127,79 zł

Część składki zdrowotnej, płaconej przez nianię, obniżająca podatek: 7,75% * podstawa (obliczana jako kwota brutto – składka emerytalna – składka rentowa – ewentualna składka chorobowa) = 7,75%* (1.000,00 zł – 97,60 zł (składka emerytalna) – 15,00 zł (składka rentowa)) = 7,75%* 887,40 zł = 68,77 zł

Należny podatek: podatek – część składki zdrowotnej = 127,79 zł – 68,77 zł = 59,02 zł = 59 zł (po zaokrągleniu)

 

Rodzic nie może odliczyć w zeznaniu rocznym kwot wypłacanych niani. W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewidziano żadnej ulgi, która pozwalałaby na odliczenie kwot wypłacanych niani w ramach umowy uaktywniającej

 

Podsumowanie

Należy pamiętać, że powyższe informacje dotyczą głównie podstawowych przypadków angażowania niani i nie wyczerpują wszystkich sytuacji, które mogą wystąpić. Dlatego też w przypadku wątpliwości lub złożonych problemów, należy konsultować się z pracownikami najbliższej placówki ZUS, aby dokonać poprawnych rozliczeń i zgłoszeń.

Warto też zapoznać się szerzej ze źródłami, z których korzystaliśmy:

1. Poradniki ze strony ZUS, w tym kompendium, zawierające odnośniki do przykładowo wypełnionych kompletnych deklaracji
2. informacje ze strony Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
3. broszura dotycząca opodatkowania dochodów niań
4. kalkulator finansowy do rozliczania umowy (uwaga: zawiera błędy, np. w zakresie stawki wypadkowej, dlatego należy go traktować wyłącznie poglądowo, a wyliczeń dokonywać samodzielnie)